ZRÓWNOWAŻONE MAŁKOWO, CZYLI CZY W POLSCE DA SIĘ BUDOWAĆ WG SKANDYNAWSKICH STANDARDÓW?

Na świecie projektuje się coraz więcej inwestycji, które oparte są na zasadach zrównoważonego rozwoju. Liderami są kraje skandynawskie, Niemcy, Holandia. W Polsce jest to wciąż rzadkość, ale na Pomorzu, w powiecie kartuskim, w gminie Żukowo we wsi Małkowo trwają pracę nad koncepcją tego typu osady, być może pierwszej w Polsce. Projektodawcy szacują, że w ciągu ok. 5 lat na restrukturyzowanym terenie może powstać ok. 90 domów oraz duży, ogólnodostępny, teren rekreacyjny. 

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

Zrównoważony rozwój to takie zmiany, które odpowiadają aktualnym potrzebom ludzi bez ograniczania przyszłym pokoleniom możliwości do zaspokojenia swoich potrzeb. Aby go osiągnąć konieczna jest równowaga trzech kluczowych elementów: realnego wzrostu gospodarczego, akceptacji społecznej i ochrony środowiska. 

– Nazwa przedsięwzięcia powołanego przez właścicieli Ecofarm nie była przypadkowa. „Zrównoważone Małkowo” w swojej nazwie zawiera strategię polegającą na tworzeniu rozwiązań zgodnych z ideą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zrównoważonego rozwoju Małkowa. W ciągu ostatnich 6 lat powstało w Małkowie około 100 nowych domów, w rozproszonej, indywidualnej zabudowie. My proponujemy rozwiązanie oparte na planie miejscowym, który jest swoistą polisą ubezpieczeniową dla wsi, gwarantem, iż nie wydarzy się niepożądana sytuacja, jak np. ciasna zabudowa szeregowa – tłumaczy Knud Foldschack, prezes Zarządu Fundacji Ecofarm.

HISTORIA I WIZJA ECOFARM 

Fundacja Ecofarm kupiła ziemię w Małkowie w 1992 roku. W 1998 roku fundacja zakupiła ok. 300 ha w Wyczechowie, gminie Somonino, gdzie prowadzona jest większość działań hodowlanych oraz upraw Ecofarm. Od tego czasu teren w Małkowie stanowi zaplecze farmy Ecofarm w Wyczechowie. Po prawie 30 latach, po uważnej analizie zmian społecznych w tym regionie, w zgodzie z uchwalonym i opublikowanym w 2015 roku pierwszym studium, Fundacja postanowiła, że na tym terenie opracuje koncepcję osady mieszkaniowej. 28 września 2021 roku radni Żukowa podjęli uchwałę o przystąpieniu do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla Małkowa i części Miszewa, dzięki któremu gmina ma szansę na przemyślane zaplanowanie rozwoju tego obszaru. Powstanie zielonej osady z niskimi domami może być elementem inicjującym nowe rozwiązania infrastrukturalne, z których skorzystają zarówno dotychczasowi, jak i nowi mieszkańcy. Obejmuje on około 210 ha, z czego obszar zabudowy osady wyniesie ok. 69 ha. Pierwsza faza projektu osady to ok. 26 ha (w tym staw o powierzchni ok. 2,5 ha), co stanowi ok. 12% całości wywołanego planu miejscowego.

– Ecofarm jest właścicielem terenu w Małkowie od prawie 30 lat. Bardzo nas cieszy, że gmina ma szansę na rozkwit. Dzięki nowym planom zagospodarowania od 5 lat z roku na rok rosną ceny gruntów w Małkowie, a również znaczenie tego terenu na Kaszubach. Chcemy, aby osada zbudowana na zasadach zrównoważonego rozwoju była otwarta dla wszystkich mieszkańców. Na jej terenie zaplanowano m.in. ogólnodostępny plac zabaw, miejsce spotkań oraz ścieżki rowerowe. Wyznaczamy przestrzeń, która w przyszłości stanie się centrum Małkowa, gdzie znajdą się obiekty użyteczności publicznej i obiekty rekreacyjne dostępne dla wszystkich mieszkańców. 

Na każdym etapie pytamy formalnych przedstawicieli Małkowa oraz mieszkańców o uwagi. Dam przykład; jedna z mieszkanek zaproponowała zwiększenie pasa zieleni między ulica Pałacową a obszarem planowanej osady. To był ciekawy pomysł i został uwzględniony w kolejnej wersji koncepcji – tłumaczy współautor projektu zagospodarowania terenów Ecofarm, architekt Jacek Jedliński.

NOWA OSADA

„Zrównoważone Małkowo” chce stworzyć miejsce, które dzięki zastosowaniu polskich i duńskich technologii oraz rozwiązań planistycznych samo w sobie spełnia wysokie wymagania w zakresie ochrony środowiska i efektywności energetycznej. Miejsce, które jednocześnie posłuży w przyszłości za punkt odniesienia dla przyjaznego dla środowiska naturalnego budownictwa mieszkaniowego w północnej Polsce. Inspirując się praktykami i doświadczeniami stosowanymi w Skandynawii przedstawiciele spółki od początku konsultowali wstępne założenia koncepcji z władzami gminy i przedstawicielami społeczności lokalnej. „Zrównoważone Małkowo” jest przekonane, że można ten projekt zrealizować w sposób akceptowalny dla wszystkich stron zaangażowanych w racjonalny dialog. Biorąc pod uwagę sugestie płynące ze spotkań, m.in. została zredukowana intensywność zabudowy, która i tak była od samego początku niższa od tej, którą przewiduje uchwalone studium. 

– Zdecydowaliśmy się na budownictwo niskie, dzięki czemu Małkowo pozostanie zielone. Fundacja Ecofarm posadziła w Małkowie 250 lip, a teraz rozważamy Aleję Lipową w ramach nowej osady, na której będą posadzone drzewa, które rosną tu od niemal 25 lat. Jednocześnie rozumiemy, że zrównoważony rozwój to nie tylko architektura i ekologia, ale też np. wsparcie edukacji młodzieży. Nowy statut Ecofarm zakłada m.in. określony procent rocznego zysku netto, który Fundacja przeznaczy na działalność CSR dla gmin, w których działamy, przykładowo: wsparcie szkół, świetlicy czy też na zorganizowanie wymiany młodzieży w Polsce i Danii. komentuje Joanna Iwanowska-Nielsen – przedstawiciel „Zrównoważonego Małkowa” – i podkreśla: Od samego początku „Zrównoważone Małkowo” deklaruje otwartość działania i chęć współpracy zarówno z gminą Żukowo, jak i z mieszkańcami samego Małkowa. Jesteśmy świadomi, że komunikacja drogowa w Małkowie oraz jakość i ciśnienie wody są kluczowymi kwestiami. „Zrównoważone Małkowo” chce wypracować optymalne rozwiązania, wsłuchując się w głosy mieszkańców i innych interesariuszy, takich jak władze gminy i województwa. Warto podkreślić, że „Zrównoważone Małkowo” nie jest deweloperem, lecz organizatorem procesu osadniczego wzorowanego na sprawdzonych duńskich, skandynawskich wzorcach, opartych o zasady zrównoważonego rozwoju. 

Fundacja Polska Farma Ekologiczna Ecofarm jest fundacją ekologiczną z duńskimi korzeniami, od prawie 30 lat jest zaangażowana w ekologiczne rolnictwo (produkcja mleka i mięsa) na Kaszubach, w gospodarstwach w Wyczechowie ok. 300 ha w gminie Somonino oraz w Małkowie, ok. 69 ha w gminie Żukowo. Od 1992 roku jest pionierem w Polsce w dziedzinie rolnictwa ekologicznego. Od prawie 30 lat tworzy miejsca pracy na Kaszubach i konsekwentnie realizuje na swoim terenie projekty związane z szeroko pojętą koncepcją współczesnego zrównoważonego rozwoju.

Zrównoważone Małkowo sp. z o.o. została powołana, gdy dwie fundacje, polska Ecofarm i duńska Solhvervfonden postanowiły podjąć współpracę w celu przygotowania koncepcji przekształcenia należącej do Ecofarm działki rolnej w Małkowie w osadę mieszkaniową, opracowaną zgodnie z zasadami zrównoważonego budownictwa mieszkaniowego oraz zrównoważonego stylu i komfortu życia. Współpraca ta oznacza, że Ecofarm zobowiązała się udostępnić teren w Małkowie, będący od 30 lat jej własnością na potrzeby tego projektu, zaś Solhvervfonden zobowiązał się zapewnić zarządzanie inwestycją, doświadczenie i swoje kontakty w Danii.