Najnowsze zmiany w prawie spadkowym

Już za chwilę wchodzą w życie nowe przepisy w zakresie prawa spadkowego. To już kolejne zmiany w obszarze dziedziczenia, które pojawiają się w tym roku w celu rozwiązania praktycznych problemów i zwiększenia ochrony interesów nie tylko spadkobierców.

Prawo spadkowe może wydawać się dość zawiłe, szczególnie, że w grę wchodzi tu wiele podmiotów,
a ostatnio sporo jest nowelizacji przepisów.  Śledzenie tych zmian jest dość istotne, gdyż, jak to się mówi, w życiu każdego z nas są pewne tylko dwie rzeczy: śmierć i podatki – zauważa Dawid Rejmer, doktor nauk prawnych z Kancelarii LEX.  I właśnie perspektywa nieuchronnej śmierci (nawet odległa) powinna zmotywować nas do tego, by zadbać o podstawową wiedzę o prawie spadkowym i zapoznać się z przepisami, które dotyczą nas i naszych bliskich. Warto mieć świadomość, co się stanie z majątkiem po naszym odejściu z tego świata, komu chcemy przekazać to, co do nas należy i co się wydarzy,
jeśli o to nie zadbamy odpowiednio wcześniej. 

W tym roku mamy do czynienia z całym pakietem zmian w prawie spadkowym – można je podzielić
na kilka obszarów:

1. Zawężenie kręgu spadkobierców

Warto wiedzieć, że w polskim prawie spadkowym sami możemy zdecydować, kto odziedziczy po nas majątek – stanie się tak pod warunkiem, że sporządzimy testament – przypomina Dawid Rejmer. 
W tej chwili w Polsce z tej formy korzysta jednak zaledwie 10% społeczeństwa. Reszta społeczeństwa, czyli 90% pozostawia kwestię dziedziczenia prawu spadkowemu, które zakłada, że w przypadku braku testamentu, w pierwszej kolejności spadkobiercami zostają mąż, żona i dzieci. Jeśli w rodzinie nie ma dzieci – mąż lub żona zmarłego musi podzielić się spadkiem z jego lub jej rodzicami. W kolejnej grupie spadkobierców mamy rodzeństwo, następnie potomków rodzeństwa i w końcu dziadków
i ich potomków. Ten ostatni zapis, który został właśnie zmieniony, skutkował tym, że konieczność wykonywania skomplikowanych drzew genealogicznych przez sędziów, niesamowicie wydłużała procesy spadkowe. Zdarzało się, że w postepowaniach mogły brać udział setki osób – wszystkich trzeba było znaleźć i skutecznie zawiadomić o sprawie. W tej chwili krąg spadkobierców kończy się na dzieciach i wnukach dziadków.

2. Rozszerzenie katalogu przypadków kwalifikowanych jako niegodnych dziedziczenia 

Nowelizacja prawa spadkowego wprowadza pojęcie tzw. niegodności dziedziczenia i rozszerza katalog przypadków spadkobierców, których można z dziedziczenia wyłączyć. W grę wchodzą osoby, które np. stosują przemoc w rodzinie, popełniły przestępstwo względem bliskich (np. podrobiły podpis pod testamentem), uporczywie uchylały się od obowiązku alimentacyjnego, itp. Zmiany zakładają również branie pod uwagę bardziej skomplikowanych meandrów relacji rodzinnych, czy np. w relacji między rodzicami a dziećmi występował szacunek, albo, czy podczas związku małżeńskiego małżonkowie wykazywali się wzajemnym wsparciem. Rozstrzygnięcia w tego typu przypadkach mogą spowodować wydłużenie procesów ze względu na różną interpretację poszczególnych stron.

3. Ułatwienia w zakresie odrzucenia spadku – teraz rodzice będą mogli bez zgody sądu odrzucić spadek w imieniu dziecka, o ile wcześniej sami go odrzucili.

W tym punkcie chodzi o zmianę, dotyczącą sytuacji, gdy wszyscy odrzucają jakiś niekorzystny spadek (np. związany z długami, które przechodzą na spadkobierców) i, zgodnie z przepisami spadek przechodzi na dzieci – tłumaczy Dawid Rejmer z Kancelarii LEX. W tej chwili w celu zabezpieczenia interesów dzieci oraz skrócenia procedur, rodzice nie potrzebują już zgody sądu, by odrzucić ów niechciany spadek w imieniu dzieci. 

4. Zmiany w kontekście zachowków – możliwość rozłożenia na raty, wydłużenia terminu lub zmniejszenia kwoty zachowku

Ten wątek dotyczy osób, które prowadzą firmy lub posiadają nieruchomości – mówi ekspert z Kancelarii LEX. Nawet jeśli te osoby wskażą swoich spadkobierców w testamencie, inni bliscy, na bazie przepisów spadkowych, mogą wystąpić z roszczeniami związanymi z prawem do zachowku – do tej pory mogli ich żądać np. w ciągu 7 dni, w tej chwili główni spadkobiercy są chronieni – zachowek można rozłożyć na raty, opóźnić wypłatę świadczenia, lub w skrajnych sytuacjach zmniejszyć jego kwotę.

5. Nowoczesne rozwiązanie nie tylko dla przedsiębiorców – fundacja rodzinna

To rozwiązanie weszło w życie już w maju i jest przeznaczone dla osób, których majątek wynosi minimalnie 100 tysięcy złotych – przypomina Dawid Rejmer. W ramach rozwiązania majątek nie podlega w ogóle dziedziczeniu. Fundacja rodzinna doskonale sprawdza się w procesach sukcesyjnych w firmach rodzinnych, a jej celem jest zapobieganie rozdrobnieniu majątku firmy i zachowanie jej struktur w perspektywie kilku pokoleń.  

Zmiany w obszarze dziedziczenia w wielu aspektach działają na korzyść spadkobierców. Ich celem jest też poprawa efektywności procesu spadkowego oraz usprawnienie systemu sądowego poprzez skrócenie postepowań spadkowych. Ważnym aspektem jest też dostosowanie prawa spadkowego do rzeczywistych wzorców współczesnych relacji rodzinnych, wzmocnienie ochrony interesów różnych stron dziedziczenia oraz eliminacja nieodpowiedzialnych zachowań. 

Kancelaria Finansowa Lex – kancelaria prawno-konsultingowa zajmująca się doradztwem biznesowym, finansowym
i prawnym, specjalizująca się m.in.: w sukcesji biznesu oraz bieżącej obsłudze firm rodzinnych. https://kf-lex.pl