Na sztukę nie jest ani za późno, ani za wcześnie. Jakie korzyści może mieć dla nas rozwój artystyczny?

Angażowanie się w proces twórczy ma ogromny wpływ na rozwój człowieka, zarówno dzieci, jak i dorosłych. Współczesne badania pokazują, że sztuka wspiera rozwój kreatywności, poprawia zdolności poznawcze, a także korzystnie wpływa na samopoczucie i emocje. Istotne jest, że nie chodzi jedynie o osiąganie artystycznych wyżyn, lecz o samo tworzenie, które – bez względu na poziom umiejętności – pomaga w wyrażaniu siebie, budowaniu poczucia własnej wartości i radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami. Sztuka dziś może mieć wartość wręcz terapeutyczną, pozwalając na lepsze radzenie sobie ze stresem, emocjami oraz wpływa na naszą zdolność do rozwiązywania problemów.

Mali artyści

Już od najmłodszych lat dzieci rozwijają swoje kompetencje swoje twórcze. Każda działalność artystyczna, w tym plastyczna, ma szczególne znaczenie dla ogólnego rozwoju człowieka. Potwierdzają to liczne badania, które dowodzą, że dzięki aktywności plastycznej dokonują się istotne zmiany w każdym obszarze życia. Jeżeli mówimy o działalności plastycznej, najczęściej odnosimy się do obszaru małej motoryki inaczej mówiąc sprawności manualnej. Sprawa jest jednak bardziej złożona. Oczywiście, dzięki wykorzystaniu różnorodnych technik plastycznych (rysowania, malowania, wycinania itd.), krok po kroku dzieci uczą się precyzyjności i płynności ruchów. Z ich pozornie nic nie znaczących bazgrot, w przeciągu 3 lat buduje się świat graficzny, w którym odnajdziemy znane nam symbole, znaki i schematy. Świat ten zyskuje również inne znaczenia.

Razem ze wzrostem sprawności manualnej, rozwija się dziecięca wyobraźnia, poszerza zakres pojęciowy i językowy i rzecz niezwykle istotna – uaktywniają się bardzo mocno emocje. Idąc dalej, przekłada się to na zdolności komunikacyjne, interakcje społeczne. Takie dzieci lepiej rozumieją siebie i otaczający je świat, wykazują większą kreatywność i innowacyjność, budują w sobie postawę badacza. Wszystkie te elementy dają doskonałą podbudowę do dalszego życia i mogą być gwarantem osiągania sukcesów w nauce, pracy, życiu codziennym. Pozostaje jeszcze kwestia wrażliwości. Dzięki byciu w świecie sztuki, dzieci uczą się analizować i interpretować zjawiska wizualne, co pozwala na lepsze funkcjonowanie w cyfrowym świecie, w którym przecież dominują obrazy i symbole. Sztuka oferuje jednak więcej – wartości estetyczne
Dlatego tak istotne jest uczestnictwo w sztuce zarówno w roli odbiorcy jak i w roli twórcy od najmłodszych lat, pozostaje jednak jeden warunek – mądrość i profesjonalne podejście rodzica, wychowawcy, nauczyciela czy edukatora.

Nigdy nie jest za późno na sztukę

Aktywność twórcza przynosi liczne korzyści osobom starszym, zwłaszcza w kontekście aktywizacji umysłowej i emocjonalnej. Arteterapia i terapia zajęciowa, stają się coraz bardziej popularną formą spędzania czasu wśród osób dorosłych. Działalność plastyczna to zbawienie dla umysłu seniora. Badania wskazują, że osoby starsze, które angażują się w aktywności artystyczne, doświadczają poprawy w zakresie pamięci operacyjnej i zdolności rozwiązywania problemów. Pozwalają  na wyrażanie często dotąd skrywanych emocji, aktywizują te obszary mózgu, które są związane z pamięcią, koncentracją i kreatywnością – komentuje dr. hab. Kinga Łapot-Dziewa, artystka-malarka, edukatorka.

Wielu seniorów zmaga się z problemem samotności, co może negatywnie wpływać na ich stan psychiczny. Udział w projektach artystycznych, w grupach takich jak na przykład warsztaty malarskie, daje możliwość nawiązywania nowych relacji społecznych, a także wzmacnia poczucie przynaleści do wspólnoty. Wzajemne wsparcie uczestników może zmniejszyć poczucie izolacji, które często towarzyszy osobom starszym. Wspólne tworzenie prac plastycznych staje się także sposobem na integrację społeczną, co pozytywnie wpływa na zdrowie emocjonalne uczestników​

Dodatkowo, wszelka aktywność twórcza (plastyczna) przyczynia się do utrzymania sprawności fizycznej/ manualnej. Koordynacja psychoruchowa (oko-mózg-ręka) wspiera seniora w walce o utrzymanie odpowiedniej kondycji fizycznej w zakresie motoryki małej. Ale to także aktywność umysłu, angażowanie się w sztukę pozwala na lepsze radzenie sobie z emocjami związanymi ze starzeniem się, zmniejsza stres oraz przeciwdziała depresji, pomagając w utrzymaniu wysokiej jakości życia na dalszych etapach życia.

Lekarstwo na choroby cywilizacyjne

Dorośli, zwłaszcza w dobie chronicznego stresu i przebodźcowania, mogą czerpać ogromne korzyści z przebywania w świecie sztuki. Zarówno w procesie jej odbioru jak i w procesie tworzenia. Zawsze dochodzi wówczas do różnorodnych reakcji, które prowadzą do pewnych form catharsis. Kontakt ze sztuką pozwala nam na odstresowanie, redukcję napięcia i zwiększenie kontroli nad emocjami i życiem. Badania wykazały, że osoby angażujące się w regularną aktywność plastyczną mają niższy poziom kortyzolu (hormonu stresu), co świadczy o jej pozytywnym wpływie na zdrowie psychiczne. W badaniach przeprowadzonych przez Uniwersytet Drexela, 75% uczestników, którzy poświęcili 45 minut na tworzenie dzieł sztuki, doświadczyło znaczącej redukcji poziomu kortyzolu, co miało bezpośredni wpływ na ich samopoczucie i redukcję napięcia​

Poza korzyściami emocjonalnymi i społecznymi, angażowanie się w twórczość plastyczną ma również pozytywny wpływ na zdrowie fizyczne. Badania pokazują, że aktywność artystyczna może obniżyć poziom ciśnienia krwi oraz poprawić rytm serca, co zmniejsza ryzyko chorób serca. Dzieje się tak podczas słuchania muzyki relaksacyjnej czy w trakcie oglądania i tworzenia dzieł plastycznych. To oczywiście  może wpłynąć na zmniejszenie ryzyka przyszłych chorób serca – dodaje dr. hab. Kinga Łapot-Dziewa

Dla osób, które zmagają się z problemami zdrowotnymi wynikającymi ze stresu i napięcia, aktywność artystyczna może być również doskonałą formą terapii uzupełniającej. Jest nią właśnie szeroko pojęta arteterapia, która zyskała na popularności jako narzędzie w leczeniu wielu zaburzeń, w tym zaburzeń psychicznych i stresu.  Działa na zasadzie integracji działań twórczych z psychoterapią, pomagając uczestnikom w lepszym radzeniu sobie z emocjami i obniżeniu poziomu stresu. To z kolei przyczynia się do ogólnej poprawy zdrowia psychicznego i fizycznego. Jest szczególnie istotne w dzisiejszym czasie, w którym wielu dorosłych zmaga się z problemem przebodźcowania. Współczesny styl życia, który wiąże się z ogromnym stresem, wymaga efektywnych metod redukcji napięcia. Sztuka, poprzez angażowanie mózgu w kreatywne procesy, daje szansę na chwilowe oderwanie się od codziennych problemów, umożliwiając głębszy relaks i poprawę samopoczucia.