Człowiek jest najważniejszy

IHRC to Międzynarodowa Komisja Praw Człowieka, która zajmuje się pomocą humanitarną, ochroną i poszanowaniem praw człowieka na całym świecie. Jest bezstronną i niezależną organizacją. Znajduje się zawsze tam gdzie powstają konflikty reagując na potrzeby i sytuacje ofiar.

Rozmawiamy z Rafałem Marcinem Wasikiem, sekretarzem International Human Rights Commission

Czym zajmuje się INTERNATIONAL HUMAN RIGHTS COMMISSION?

IHRC to Międzynarodowa Komisja Praw Człowieka, która zajmuje się pomocą humanitarną, ochroną i poszanowaniem praw człowieka na całym świecie. Jest bezstronną i niezależną organizacją. Znajduje
się zawsze tam gdzie powstają konflikty reagując na potrzeby i sytuacje ofiar.

Jaką rolę pełni obecnie IHRC? Gdzie i w jaki sposób szerzy swoją działalność? Kto może liczyć na jej pomoc?

W 2014 roku Centralne Biuro IHRC powstało na Ukrainie 01001 Kiev, Volodymirska 23 w celu stworzenia międzynarodowej sieci ochrony praw człowieka w Europie, Krajach WNP i na Bliskim
Wschodzie. W związku z tą lokalizacją Biuro podjęło szczególne działania na rzecz Ukrainy. IHRC jako międzynarodowy obserwator prowadzi wiele czynności związanych z monitoringiem działań
na terenie Ukrainy. W dniu 25.05.2014 (Uchwała Centralnej Komisji Wyborczej z dnia 14 maja 2014 roku Nr 567) przeprowadziło monitoring przebiegu przedterminowych wyborów prezydenckich. Kolejne działania miały miejsce 26.10.2014 (Uchwała Centralnej
Komisji Wyborczej z dnia 13 października 2014 roku Nr 1714) kiedy to odbywały się przedterminowe wybory deputowanych do Parlamentu Ukrainy. Dodam, że Biuro w tym samym czasie monitorowało przedterminowe wybory w kilku innych krajach tj.:
Rosja, Japonia, Marocco, Egipt, Indie, Rumunia, Polska czy Izrael. Dodatkowo IHRC obserwowało wybory w Donbasie, w miejscowościach, gdzie trwały walki. Na naszą pomoc może liczyć każdy człowiek na świecie poprzez naszych przedstawicieli na świecie.

Czy poza monitoringiem IHRC zaangażowało się w inną formę wsparcia Ukrainy?

IHRC bardzo mocno zaangażowało się w ochronę socjalną obywateli Ukrainy. Rzesza ludzi została zmuszona do czasowego przeniesienia się z okupowanych obszarów operacji antyterrorystycznej, zyskując status uchodźcy. IHRC miało swój udział w kwestii dotyczącej uchodźców wewnętrznych oraz polityki społecznej i gospodarczej. Przygotowało propozycje do Planu Pokojowego Prezydenta Ukrainy oraz Porozumień Mińskich z dnia 5 września 2014 roku, które znalazły praktyczne zastosowanie. Po przeprowadzeniu monitoringu, udzieliło także rekomendacji do Ustaw Ukrainy tj.:

№ 4032 “O stworzeniu wolnej strefy gospodarczej na Krymie i warunkach działalności gospodarczej na czasowo okupowanych terytorium Ukrainy”.

№ 4998-1 “O statusie prawnym uchodźców wewnętrznych, które zostały zmuszone do opuszczenia miejsca zamieszkania w wyniku
okupacji Autonomicznej Republiki Krym i miasta Sewastopol oraz sytuacji powstałej w związku z przeprowadzeniem operacji antyterrorystycznej na terytorium Ukrainy”.

IHRC nie poprzestaje na tych działaniach. Cały czas kontynuuje monitoring bieżących projektów i ustaw rozpatrywanych przez Radę Najwyższą Ukrainy.

IHRC działa zgodnie z zasadami i wartościami ONZ. W jakich grupach sektorowych Organizacji Narodów Zjednoczonych IHRC prowadzi aktywną działalność?

Biuro Międzynarodowej Komisji Praw Człowieka zobowiązało się do przestrzegania podstawowych zasad broniących praw człowieka i pomocy humanitarnej. W ramach tej działalności wzmożoną aktywność przejawia w ramach grup sektorowych ONZ:

• UNHCR – United Nations High Commissioner for Refugees – Sektor do spraw zabezpieczenia schronów oraz świadczenia nieżywnościowej pomocy humanitarnej.

• UNDP – grupa sektorowa do spraw ożywienia gospodarki i rozwoju pokojowego.

• UNICEF- Dział do spraw ochrony dzieci (CPWG) – CHILD PROTECTION SUB-CLUSTER UKRAINE.

Ponadto, mając na uwadze rosnąca liczbę osób w tym dobro wielu dzieci dotkniętych działaniami wojskowymi w obwodach Ługańskim i Donieckim, IHRC zwraca uwagę na krzywdę tych ludzi i jednoczy
społeczność międzynarodową we wspólnym celu okazania pomocy.

W jakim celu IHRC powołało Specjalną Misję Monitoringową na Ukrainie?

Ratowanie życia w strefie konfliktu jest priorytetem dla organizacji międzynarodowych takich jak IHRC czy ONZ. Również władze lokalne i rząd ukraiński pragną podejmować działania w celu ochrony życia swoich obywateli. Obecnie na terytorium obwodów Donieckiego i Ługańskiego działa powołana przez Centralne Biuro IHRC “Specjalna Misja Monitoringowa” (SMM), która w strefie działań wojskowych tych obwodów zapewnia lokalny monitoring sytuacji wobec łamania praw człowieka na czasowo okupowanym terytorium.

Jakie są główne obszary działalności Specjalnej Misji
Monitoringowej?

Do głównych zadań SMM należy oczywiście udzielenie szeroko pojętej pomocy humanitarnej. Pod tym pojęciem kryje się min. ewakuacja cywilów ze strefy konfliktu, szukanie osób zaginionych oraz pomoc tym, którzy zostali uwięzieni w strefie konfliktu.
Specjalna Misja Monitoringowa w swojej działalności obejmuje również zagadnienia takie jak dyskryminacja płci, równouprawnienie, zachowanie bezpieczeństwa granic, kontrola zbrojeń i reforma sił zbrojnych. Pomaga w przeprowadzeniu reform prawnych oraz wolnych wyborów. Zwraca uwagę na edukację w zakresie praw człowieka. Pomaga w zwalczaniu terroryzmu, przestępczości zorganizowanej i handlu żywym towarem. Walczy o wolność mediów i równy dostęp do informacji.

Aktualnie Centralne Biuro Międzynarodowej Komisji Praw Człowieka, za pośrednictwem SMM prowadzi na okupowanym terytorium Ukrainy obserwację następujących procesów:

– Monitoringu udziału najemników spośród obywateli Unii Europejskiej, Serbii i innych krajów po stronie grup terrorystycznych w konfliktach zbrojnych na Wschodzie Ukrainy. W przypadku ujawnienia zaangażowania obywateli krajów europejskich jako najemników biorących udział w konflikcie zbrojnym na Wschodzie Ukrainy, Biuro IHRC zwraca się za pośrednictwem Ambasady do rządów państw, których obywatele są identyfikowani jako bojownicy po stronie organizacji terrorystycznych, o ocenę prawną działania w/w obywateli.

– Nadzoru realizacji Konwencji o zakazie stosowania min przeciwpiechotnych (Ottawa, 1997) przez strony konfliktu na Ukrainie oraz przeciwdziałania stosowaniu min. przez strony konfliktu na Wschodzie Ukrainy. Należy podkreślić, iż wbrew postanowieniom Konwencji stwierdzono przypadki wykorzystania min. przez terrorystów, bez uwzględniania możliwości wystąpienia ofiar wśród ludności cywilnej, w tym z dużym prawdopodobieństwem dzieci.

– Kontroli przypadków porwania i torturowania przez terrorystów w Donbasie zakładników, przeciwdziałania handlu ludźmi, zapobiegania
porwaniom i próbom nielegalnego wywozu sierot ze wschodniej Ukrainy do Federacji Rosyjskiej. – Obserwowania sytuacji humanitarnej na czasowo okupowanych terytorium Ukrainy. W zakresie działalności prowadzona jest stała obserwacja oraz świadczone są usługi dla uchodźców wewnętrznych i pozostałej ludności, która pozostaje na czasowo okupowanym terytorium Donbasu w następujących obszarach:

• Przestrzegania praw człowieka wobec uchodźców wewnętrznych i pozostałych osób, w tym tych, którzy przebywają na czasowo okupowanym terytorium Donbasu;

• W zakresie obrony prawnej w tym pomocy oprawnej dla ofiar naruszeń praw człowieka;

• Usług społecznych;

• Rozpowszechniania informacji na temat praw uchodźców;

• Prowadzenia kampanii informacyjnej o tematyce dotyczącej uchodźców;

• Szczególnego monitorowania naruszeń praw dziecka w ramach międzynarodowych standardów ochrony praw dzieci w konfliktach zbrojnych, w szczególności w zakresie praw dziecka wyznaczanych artykułami 11 i 35 Konwencji ONZ o Prawach Dziecka.

Kim są pracownicy SMM i w jakim charakterze przebiega ich praca?

W ramach “Specjalnej Misji Monitoringowej” IHRC na okupowanym terytorium powołuje: pracowników użyteczności publicznej, nauczycieli, lekarzy, psychologów, trenerów sportowych, specjalistów do spraw komunikacji oraz wolontariuszy, którzy mieszkają na okupowanym terytorium Ukrainy. Zapewniają systematyczny zbiór, przegląd i analizę informacji w celu identyfikacji naruszeń praw człowieka, a także ochrony osób, które pozostają na czasowo okupowanym terytorium Donbasu. Dostarczają dane w celu informowania społeczeństwa i przeprowadzenia skutecznej reakcji.

Biorąc pod uwagę specyfikę regionu funkcjonowanie SMM, na okupowanym terytorium Donbasu opiera się na zasadzie pracy lokalnych grup ekspertów.

Prowadzenie skutecznego monitoringu na okupowanym terytorium uwarunkowane jest wieloma trudnościami. Pracownicy misji podczas wykonywania swoich obowiązków podlegają ciągłemu zagrożeniu, pozostają aresztowani przez terrorystów lub stają się ofiarami ostrzału artyleryjskiego lub snajperów.
Na okupowanym terytorium istnieją problemy z komunikacją i łącznością, swobodny ruch utrudniony jest przez punkty kontroli, na których sprawdzane są nawet dane z telefonów komórkowych. Samochód misji obserwacyjnej został zniszczony przez wojskowy KAMAZ należący do terrorystów, trzech członków misji doznało obrażeń różnego stopnia ciężkości (urazy głowy, połamane żebra).
Do pogłębienia kryzysu humanitarnego na Wschodzie prowadzi brak dostępu ludności przebywającej na czasowo okupowanym terytorium do informacji na temat przysługujących im praw.

Czy praca, którą Pan wykonuje na rzecz pokoju
i poszanowania prawa ludzi przynosi dużą satysfakcję?

Wielką. Każdego ranka budzę się z nowymi pomysłami, energią do tworzenia i wyszukiwania nowych rozwiązań. W życiu kieruje się słowami „bo to co robimy dziś, robimy dla Pokoleń”. Ufam, że mam
szansę chociażby w niewielkim stopniu przyczynić się do poprawy życia ludzi i utrzymania pokoju na świecie.

Jak ocenia Pan obecną sytuację polityczną na świecie?

Obserwując sytuację na Ukrainie, z całą pewnością można stwierdzić, że żaden z krajów na świecie nie może czuć się bezpieczny. Państwa podpisują pakty bezpieczeństwa, traktaty, obiecują wzajemną ochronę i wsparcie. Mimo, iż przypomina to trochę układ rodzinny, pierwsza poważna kłótnia niszczy dotąd budowane relacje i zaufanie.

Tworzenie różnych sojuszy, zamiast jednego i konkretnego, staje się realnym zagrożeniem dla bytu ludzkości jako gatunku. Wzbudza to niepokój i staje się przyczyną wojen. Niestety również wiara ludzi coraz szybciej się zatraca. Coraz częściej staje się biznesem i mechanizmem nacisku politycznego a nie orędownikiem nauk, tak cennych w przeszłości naszych stwórców.

Skutkiem tak fatalnych działań politycznych jest szalona emigracja ludności do krajów wysoko rozwiniętych. Ubóstwo tych, którzy nie należą do grupy silnych państw. Zamiast działać globalnie, działamy lokalnie. Coraz więcej ludzi zaczyna żyć zgodnie z sentencją Carpe Diem. Zamiast wzmacniać tak wspaniałe mechanizmy międzynarodowe, ostatecznie wprowadzamy biurokratyzację,
spowalniamy je, związujemy ręce. Dlatego powinniśmy nauczyć się myśleć ponadnarodowo, ponadczasowo i przyszłościowo. Każda istota ludzka na naszej planecie ma prawo do godnego życia. W tym właśnie
celu rozpoczęliśmy tak szeroką działalność i mamy nadzieję na jej rozwój oraz wsparcie wielu.

Jakie są priorytetowe kierunki działalności IHRC oraz
wkład w walkę z kryzysem?

Jednym z ważnych aspektów działalności Biura IHRC jest wsparcie informacyjne działalności organizacji publicznych i misji monitoringowych.

Szeroki dostęp do informacji o działalności instytucji publicznych i wyników ich nadzoru sytuacji na okupowanych terenach przyczyni się w znacznym stopniu do zmniejszenia napięcia pomiędzy ludnością
przesiedloną a udzielającą im gościnności. Zapewni to dobrze rozwinięta platforma komunikacyjna, zwłaszcza kiedy kluczowe zadania to ochrona życia, poszanowanie praw człowieka i przywrócenie godności. Rozwiązanie kryzysu humanitarnego w Donbasie w znacznym stopniu zależy od wsparcia informacyjnego.

Obywatele wschodniej Ukrainy nie powinni ograniczać się tylko do odbioru i tak ograniczonych informacji z lokalnych i społecznych mediów, ale również mieć dostęp do rzetelnych źródeł informacji
co jest szczególnie istotne w kontekście walki ideologicznej pomiędzy stronami konfliktu.

Mając na uwadze przekazywanie informacji o bieżącej działalności organizacji pozarządowych oraz wyników ich monitoringów prowadzimy, jako pierwszy niezależny think tank na Ukrainie, wspólne kampanie informacyjne z Międzynarodowym Centrum Studiów Politycznych (MCSP), założonym w 1994 roku z inicjatywy George’a Sorosa i praskiego Instytutu Otwartego. MCSP jest członkiem PASOS (Stowarzyszenia Polityka Otwartego Społeczeństwa) od 2003 roku.

Ponadto, w celu dostarczania aktualnej i prawdziwej informacji o działalności Centralnego Biura IHRC na Ukrainie korzystamy z Internet Media Resource Apostroph oraz planujemy współpracę z Europejskimi partnerami w Brukseli – European Policy Centre (EPC). Mamy instytucjonalne i finansowe podstawy, aby zostać platformą dla kampanii informacji mówiącej Światu o wynikach bieżących i zakończonych projektów, by opowiedzieć o sytuacji na Ukrainie. Realizacja tych zadań poprawia koordynację i podnosi świadomość konieczności ochrony praw osób poszkodowanych na Ukrainie oraz zapewnia szerokiej publiczności dostęp do wiarygodnych i rzetelnych informacji.

Tak zakrojony zakres działań przyczynia się do rozwoju ochrony praw człowieka i demokracji na Ukrainie oraz zapobiega pogarszaniu się sytuacji w regionie, a przede wszystkim chroni osoby najbardziej zagrożone. Przyjęta strategia pozwala prowadzić kampanię informacyjną na Ukrainie i w Europie zgodną z wymogami UE i społeczności międzynarodowej.

W jakim celu powstaje Międzynarodowy Sekretariat IHRC?

Międzynarodowy Sekretariat IHRC z siedzibą w Dubaju w Zjednoczonych Emiratach Arabskich Emirates Tower, Level 41, Sheikh Zayed Road, PO Box 31303 będzie zajmował się osiągnięciem większego wpływu na sprawy związane z problematyką realizacji praw człowieka. W swojej działalności Międzynarodowy Sekretariat IHRC będzie realizował cele o tematyce międzynarodowej. Ma
stanowić konkurencyjność dla Państw, jako główny uczestnik stosunków międzynarodowych, lecz w przeciwieństwie do Państwa, ma oddziaływać na system stosunków międzyrządowych nie siłą,
lecz dyplomacją i wpływem na kształcenie opinii publicznej. Międzynarodowy Sekretariat IHRC planuje utworzenie placówek dyplomatycznych. Mają to być stałe jednostki, powołane przez IHRC, utworzone na terytorium państw w celu utrzymania regularnych
oficjalnych kontaktów. Rozwijając Specjalną Misję Monitoringową, na terenach konfliktów na Ukrainie, Sekretariat zamierza poszerzyć działalność o inne kraje, w których podobne konflikty już mają miejsce min. Kosowo, Gruzja czy Izrael.

Co jeszcze planuje wdrożyć IHRC? Co to jest briefing
dyplomatyczny?

IHRC planuje rozszerzyć międzynarodową sieć organizacji i wypracować platformę dla komunikacji międzyrządowej. Chciałaby zwiększenia udziałów w programach rządowych i działaniach
dyplomatycznych. Na terenie Ukrainy planuje powiększyć grupę ekspertów do spraw uchodźców wewnętrznych. W tym celu IHRC wprowadza briefing dyplomatyczny, czyli analizę, która pozwoli ustalić priorytety w realizacji reform na Ukrainie oraz ocenić jakość decyzji rządowych z punktu widzenia ich skuteczności i wytrwałości. IHRC planuje zastosować Briefing dyplomatyczny także w działalności Międzynarodowego Sekretariatu w innych regionach,
w których trwają konflikty.

Czy posiada Pan jakieś osobiste plany dotyczące IHRC?

Ciągły rozwój i realizacja celów gwarantuje sukces organizacji. Chciałbym w niedalekiej przyszłości przeobrazić IHRC w Międzyrządową Federacje Organizacji Praw Człowieka, posiadającą własny ponad międzyrządowy mechanizm, który będzie zespolony z pracami SMM.

MFOPC powoła w tym celu do życia Międzyrządowy Trybunał Organizacji Praw Człowieka. Trybunał ten zaprosi i powoła oddelegowanych prokuratorów z poszczególnych krajów, gdzie obecne jest IHRC. W tym min. niezależne biura adwokackie i kancelarie prawne zajmujące się problematykami zgodnymi z działalnością IHRC. Powoła również delegatów pozarządowych organizacji zrzeszonych w Federacji.

Jestem przekonany, że takie rozwiązanie wypełni brakujący element na świecie, nie polityczny i nie korporacyjny, dając pełny zasób informacji, których brakuje na świecie.

Czym w takim razie będzie zajmował się Międzynarodowy Trybunał Organizacji Praw Człowieka i kto może zostać jego uczestnikiem?

MTOPC to pozarządowa grupa ekspertów oceniających i przygotowujących poprawnie wnioski do sądów wyższej instancji międzynarodowej. Trybunał na tyle silny, aby mógł realnie wpływać na wydarzenia na świecie oraz podejmować działania w poszczególnych krajach. Mający do dyspozycji Specjalną Misję Monitoringową. W ten sposób MTOPC będzie miał odpowiednie narzędzia do szybkiej i skutecznej reakcji, oraz wsparcia organizacji
rządowych, w szczególności ONZ.